Unifikimi i sistemit arsimoro-shkencor i Shqipërisë dhe Kosovës porosi kryesore e tryezës shkencore

Prof. Dr. Jahja Koka
Drejtor i QHZHK

Tryeza shkencore e QHZHK e mbajtur me 11 dhjetor 2016, formoi një komision për hartimin e konkluzioneve apo porosive që dalin, të cilat në formë të pikave të renditura japin udhëzime se si të dilet nga kriza serioze e arsimit dhe shkencës në Kosovë dhe të formohet një sistem përmbajtjesor legjislativ, organizativ, pedagogjik dhe shkencor për ndryshimin rrënjësor të gjendjes dhe hapjes së perspektives së sigurt zhvillimore qëllimplote. Ky komision, pjesë e të cilit jam edhe unë, ka dërguar strukturën numerike të pikave relevante të udhëzimeve apo sugjerimeve profesionale-shkencore për ndryshimin e sistemit arsimoro-shkencor dhe arsyetimet përkatëse shkencore-pedagogjike. Pikë relevante e këtyre udhëzimeve është NEVOJA URGJENTE DHE E DOEMOSDOSHME E UNIFIKIMIT TË SISTEMIT ARSIMORO-SHKENCOR (USASH), NË TË GJITHA NIVELET DHE INSTANCAT, TË SHQIPËRISË DHE KOSOVËS. Lidhur me këtë pikë shumë të rëndësishme të bazuar në kumtesën dhe punimin e Prof. Rudina Dregjonit nga Tirana, e cila në pamundësi të prezencës fizike pat dërguar përmbajtjen e punimit dhe punimin në tërësi me vëllim prej 22 faqesh, janë dhënë arsyetimet konkrete kredibile për nevojën e domosdoshme dhe urgjente të unifikimit në fjalë të sistemeve arsimore në shkallë gjithëkombëtare.

1. Nga koha e ngjarjeve historike kombëtare e aprovimit të alfabetit në Manastir dhe vendimit për unifikimin e gjuhës shqipe në Prishtinë, u arrit vetëm një hap minimal i unifikimit arsimor në rrafsh gjithëkombëtarë. U bë hartimi i një abetare të përbashkët, e cila duhet të respektohet dhe admirohet. Por, nga ky hap duhet të vazhdohet deri në unifikimin e gjithëmbarshëm arsimoro-shkencore.
2. Copëtimin kombëtarë si padrejtësi historike dhe moslejimin aktual të bashkimit për shkak të influencës serbo-ruse, sot çuditërisht e shoqërojnë edhe disa mendimtarë kuazi- shqiptarë të cilët nevojën për bashkim e ngjyrosim me folklorizëm dhe izma të ndryshëm, përfshi nacionalizmin e primitivizmin, duke shprehë kështu një patologji mendimi apo tradhti të llojit të caktuar. Duke respektuar dhe përkrahë forcimin e plotë të shtetësisë integrale të Kosovës dhe duke mos u marr me kundërthënie politike, Komisioni i Tryezës shkencore konstaton që unifikimi i sistemit arsimoro-shkencorë është në frymën e integrimeve Europiane të ideve, ekonomive dhe resurseve si parim universal për rritje të cilësisë dhe stabilitetit sistemore.

Pra, askush nuk na pengon që në afat sa më të shkurtër të bëhet unifikimi ligjislativ -institucional dhe i gjithëmbarshëm sistemit arsimor nw Kosovë dhe Shqipëri ( USASH). Ndërkaq, unifikimi në këtë rrafsh nënkupton unifikimin e trurit kombëtare i cili me siguri do të nxitonte unifikimin e dy shteteve shqiptare të Shqipërisë dhe Kosovës, e cila është jo vetëm ëndërr historike e çdo shqiptari, por do të krijonte një gravitacion kombëtar dhe faktorizim të shqiptarëve në Ballkan dhe Evropë ku shqiptarët kanë djepin e civilizimit më të vjetër të sajë.

1. Nevojën urgjente të unifikimit të sistemit arsimoro-shkencor të Shqipërisë dhe Kosovës e nxjerrë edhe rezultati i këtyre ditëve të PISA-s. Kosova del e fundit, kurse Shqipëria ka rezultate gati 3 herë më të mira se sa Kosova. Pra vetëm në bazë të unifikimit do të rritej cilësia arsimore dhe shkencore në Kosovë.
2. Hartimi i përbashkët dhe unik i të gjitha teksteve shkollore nga fillorja deri ke studimet e larta superiore nga ekspertë shqiptare të të dy shteteve, por edhe nga diaspora, Maqedonia dhe Presheva, do të shumëfishonte cilësinë shkencore-pedagogjike të teksteve. Duke i shkruar ato edhe në formë digjitale, do të shumëfishohej efikasiteti pedagogjik-didaktik me efektet e teknologjisë digjitale që sot zbatohen në Botën e përparuar. Kjo formë e unifikimit do të zbriste edhe koston ekonomike në mënyrë të shumëfishtë.
3. Formimi i bërthamave apo laboratorëve të përbashkëta kombëtare jo vetëm do të rriste cilësinë shkencore në nivel botërore , por edhe do të unifikonte interesat shkencore dhe psikologjike në shkallë gjithëkombëtare. Dihet që teknologjitë moderne laboratorike për hulumtime shkencore bashkëkohore janë me çmime kolosale. Por sugjerohet të veprohet në këtë mënyrë: Të formohet një qendër hulumtuese laboratorike bërthamore të themi në Tiranë, ku me mjete Kosovare dhe të Shqipërisë do të siguroheshin akselerator, detektorë me çmime të larta. Ndërkaq, në Prishtinë të themi, të formohet qendër laboratorike mikroskopike, me mikroskop elektronik, konfokal, nanoskop dhe detektorë tjetër optik të teknologjisë moderne të cilat po ashtu kushtojnë shumë shtrenjtë. Por me mjete të përbashkëta, formimi i një laboratori apo qendër të përbashkët, do të ishte e përballueshme. Kështu ekspert që bëjnë hulumtime optike-spektroskopike nga Shqipëria apo të gjitha trevat shqiptare do të vinin në Prishtinë, kurse ata që duan që bëjë hulumtime bërthamore nga të gjitha trevat shqiptare të shkonin në Tiranë. Kjo logjike simbiotike e këtyre dy laboratorëve do të shërbente për të gjitha laboratorët tjera shkencore. Kështu që shkenca shqiptare kulminante do të ishte e integruar në mënyrë natyrore në bazë të nevojave shkencore-ekonomike. Komisioni i tryezës shkencore, konsideron që deklaratat dhe ngjarjet pompoze të takimeve të Ministrave dhe kryeministrave në Prizren e gjetiu, ishin kuazi-simbolike, shterpa dhe te pa dobishme. DUHET NË MËNYRË URGJETE, PA POMPOZITET POR TË BAZUARA NË NEVOJAT TONA PRAKTIKE JETËSORE, EKONOMIKE ARSIMORE DHE SHKENCORE, TË BËHEN INTEGRIMET E SISTEMEVE ARSIMORO-SHKENCORE NË FJALË NË MËNYRË SA MË URGJENTE.

Për Tryezën Shkencore për Arsim dhe Shkence

Prof. Dr. Jahja Koka